Foto: Bart Grieten
In het kader van Slice of Scenography van het Theaterfestival, sprak Guido Jansen met scenograaf en videokunstenaar Morgana Machado Maques. Met haar ontwerp voor Wij gaan op berenjacht van Theater Sonnevanck & Silberse won ze de Zilveren Krekel in 2016, en tijdens het festival was de voorstelling Nadia te zien van De Toneelmakerij. Het gesprek ging over de inzet van video als onderdeel van scenografie in deze voorstelling en over de poëtische kracht van video in theater, mits goed gebruikt.
“Met Nadia heb ik eigenlijk alleen maar sec met video gewerkt en geen decor ernaast. De acteurs vullen de ruimte met hun tekst, waardoor ik in het decorontwerp niet in hoef te vullen waar ze zijn. Daardoor had ik in mijn videobeelden de mogelijkheid om de uitstap te maken naar de poëtische invulling van hun personages. Met de video hoefde ik niet heel functioneel alleen wat chats weer te geven, ik kon ook een beweging van het ´in Nederland zijn maar eigen naar het kalifaat willen´ weergeven, beeld geven aan die psychologische beweging. De videobeelden hoefden zich niet tot een concrete ruimte te verhouden, alleen tot de acteurs.“
“De voorstelling Nadia begint met video, een introductie aan de hand van allerlei nieuwsbeelden. Daarmee presenteer je gelijk een state of mind bij het publiek, dit gaat over de maatschappij van nu. En daarmee laat je ook gelijk zien waar die twee dames zich in bevinden, in die wereld van het internet en de chats en al het onrecht in de wereld.”
“Het mooie aan video is ook dat je een poëtische laag kan brengen, een gevoelswereld, een andere realiteit. Wat dan lastig is aan video is dat het binnen een vlak zit. Er zijn allerlei manieren om video in te zetten in het theater. Maar we worden er niet meer door verrast omdat we de techniek kennen en daardoor wordt video in het theater vaak ook een beetje plat. Het magische mist. Dus iets materieels, zoals isolatiedoek, kan dan voor mij iets veel magischer zijn dan als dat effect met video probeert te bereiken. Juist omdat theater hier, nu en echt is. Dat is iets wat video bijna nooit haalt.”
Stills uit registratie van Nadia – De Toneelmakerij
“In de videokunst heb ik veel meer voorbeelden van hoe video goed gebruikt wordt als medium. Maar het is toch vaak in het theater dat weinig dynamiek gemaakt kan worden tussen video en alles daaromheen. Het is dus niet pers se het medium video dat niet werk als performance. Video in theater kan heel goed werken, maar dan vanuit video. Je moet de verbinding met de video dan ook aan gaan.”
“Je hebt regisseurs die komen met een lijstje van filmpjes die ze graag in de voorstelling willen. Dan begint het gesprek over video in een voorstelling al verkeerd. Het is vaak dat er dan niet eerst is nagedacht over waarop we die beelden gaan laten zien. Wat is de rol van het beeldscherm in het toneelbeeld? Vóór de selectie aan fragmenten moeten we misschien al nadenken over waarom we die beelden willen en wat we daarmee willen bereiken. Het is misschien ook omdat video al overal om ons heen is, dat mensen denken dat ze over video kunnen nadenken. Maar als je daarvoor een opleiding hebt gedaan durf je daar poëtischer over na te denken, het een boog te geven en in te leiden.“
