Tijdens Critical Costume (maart 2015, Helsinki) werd de videoregistratie van ENCOUNTER#2 van Joost van Wijmen geëxposeerd naast het verslag van Nienke Scholts For this is my Body over ENCOUNTER#1. Daarnaast gebruikte Joost live encounters als mogelijkheid om de ervaringen van bezoekers te toetsen.
Door Joost van Wijmen
‘It is just like my marriage; you want to connect to the other, but as soon as you do there is a conflict’
Op verzoek van de curatoren werd ENCOUNTER#2 tijdens de opening van de expositie live getoond door twee performers. Tevens werden deelnemers aan het symposium uitgenodigd om op gezette tijden een klittenbandpak aan te trekken en zo de encounters in levende lijve te ondergaan. Het tonen van ENCOUNTER#2 gaf de mogelijkheid aan zowel collega-ontwerpers als wetenschappers met een specifieke onderzoekspraktijk in (theater)kostuums om zelf de encounters te ondergaan en te reageren op mijn onderzoek naar het fysieke ingrijpen.
Mijn ervaringen
De live encounters werden door de omstanders gefascineerd gade geslagen. Maar op de vraag of ze zelf wilden deelnemen antwoorden de meesten: ‘Yes, I will definitely try, but not now´. Wat zoveel betekende als: zeker niet! Ook ik voelde de nodige schroom over het aantrekken van het klittenbandpak. Het aantrekken van het pak tijdens de expositie op een conferentie is onveilig, je moet in een semi-openbare ruimte ten overstaan van collega’s en/of onbekenden je voorkomen transformeren in iets wat niet ‘gewoon’ is. Je transformeert in een persoon die niet past binnen de realiteit van dat moment.
Toch wilde ik deze live encounters zelf meemaken als opmaat naar ENCOUNTER#3, de volgende stap in mijn onderzoek. Het was lastig om te registreren wat er gebeurde wanneer ik zelf onderdeel uitmaakte van de encounters. Door de kracht van het klittenband was ik vooral bezig met de kracht van de pakken, met mijn bewegingen en die van de ander, het samenwerken en tegen elkaar strijden, in het hier en nu. Ook het verschil tussen de encounters was voelbaar. De ene keer leek de ontmoeting harmonieus, de andere keer voelde het ongemakkelijker.
Conclusie
Uit de ervaringen in Helsinki kwam naar voren dat het doel om het kostuum aan te trekken moet overtuigen. ENCOUNTER#2 heeft een sterke agressieve component en zeker niet iedereen gaat daarin mee. Om überhaupt te willen deelnemen is het genereren van voldoende veiligheid van groot belang, waarbij kijken versus bekeken worden en de omgeving aandachtspunten zijn. Je moet het kostuum accepteren om te kunnen transformeren. Allemaal zaken die ook in mijn beroepspraktijk als ontwerper tijdens het passen van groot belang zijn tijdens de kostuumpas.
Vervolg
Deze bevindingen geven kader aan het vervolg, ENCOUNTER#3. De vraag die daarbij centraal komt te staan luidt: hoe kunnen kostuums als theatrale intermediair ingezet worden om een intieme atmosfeer tussen onbekenden op te roepen waarin de sensatie van fysiek contact wordt ervaren?
ENCOUNTER#2 werd ontwikkeld binnen een praktijkgericht onderzoek van Joost van Wijmen naar het maken van fysiek contact. Dit onderzoek wordt ondersteund door het lectoraat Performatieve Maakprocessen van de HKU.
Joost van Wijmen is kostuumontwerper, doceert en doet onderzoek naar kostuumontwerpen aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Voor meer informatie: www.joostvanwijmen.nl.
Een greep uit de reacties
– The costumes are very performative.
– It is very effective in its simplicity.
– It is just like my marriage; you want to connect to the other, but as soon as you do there is a conflict.
– It changes from playful to aggression.
– The pattern on the costumes is very beautiful.
– It’s very Dutch; very playful and very direct.
– The Velcro brings out the aggression/the dark side that is in all of us.
– Yes, I will definitely try, but not now.
Ervaringen van twee bezoekers
Wat opviel was dat met name jonge deelnemers met een achtergrond als performer gebruikmaakten van de mogelijkheid om aan de encounters deel te nemen. Naar aanleiding van de openingsperformance vroegen twee van hen of ze ENCOUNTER#2 mochten uitproberen.
Lees hier een verslag van hun ervaringen na afloop:
A: It was very interesting, for me. I had a thought about what it would be, but the costume doesn’t allow you to move and react in the way you want.
B: It is strange, but it was fun. You need power to get loose. You need to be aggressive to get away from the person.
A: You have both to be very active. You have to make alterations to what you think.
B: Nothing goes as normally. I can’t lift. I can’t climb. I don’t feel light at all. The body doesn’t react the way you expect it. It doesn’t function the way you expect it. With the suit you suddenly have to learn how to use your body all over again.
A: We didn’t know each other. We had the same interest in this so that was how we met. The suit breaks the barrier between you and the other. Becoming in tune with the other is very easy since you have to be so in tune with yourself and the costume. The costume becomes the barrier between two people.
B: You have to be a little primitive with this. You are the passenger of the costume. The costume guides you.
A: Instead of easily moving, you have to solve problems or see where the costume brings you.
B: You have to think for a solution to get untangled.
A: I didn’t feel my own body; I felt the costume, because the costume was new to me. I was more aware of the costume since I know my body. The costume became an extension of me once I established the connection with the costume.
B: I had contact with your body. Your movement impacts me so much more as normally. The thing is, I can’t control my body and myself as much as I want to. I had to learn to use my body all over again.
A: I want to get loose but the costume doesn’t want to let loose. We have to part.
B: I had to fight. I had to use strong and big movements in order to liberate myself.
A: If I do a contact improvisation with someone else I sometimes don’t understand the other. Sometimes it feels like wearing one of these Velcro costumes. You want them to get there but they don’t want to go there and move away from you.
B: You get really clear messages of what the other person would like to do. You are constantly in a conversation; when do we part or when do we stick together.